21 آوریل درگذشت اقبال لاهوری
بیست و یکم آوریل، یادآور خاموشی اندیشمند و شاعر بلندآوازه شبه قاره هند، علامه محمد اقبال لاهوری است. او که در نهم نوامبر ۱۸۷۷ در سیالکوت دیده به جهان گشود، در بیست و یکم آوریل ۱۹۳۸ در لاهور، پس از عمری پربار در عرصه شعر، فلسفه و سیاست، به دیار باقی شتافت.
اقبال لاهوری، شخصیتی چندوجهی بود که با اشعار پرشور، اندیشه‌های ژرف و فعالیت‌های سیاسی خود، تاثیر عمیقی بر مسلمانان هند و فراتر از آن، بر جهان اسلام بر جای گذاشت. او نه تنها یک شاعر برجسته به زبان‌های اردو و فارسی بود، بلکه یک فیلسوف، حقوقدان و سیاستمدار آگاه نیز به شمار می‌رفت.
شعر اقبال، سرشار از مضامین اسلامی، خودشناسی، بیداری امت اسلامی، نقد غرب و دعوت به عمل و حرکت است. او با زبانی فصیح و بلیغ، مفاهیم عمیق فلسفی و عرفانی را به شیوه‌ای جذاب و تاثیرگذار بیان می‌کند. آثاری چون “اسرار خودی”، “رموز بی‌خودی”، “پیام مشرق”، “جاویدنامه” و “بال جبرئیل” گواه بارزی بر قدرت شاعری و عمق اندیشه او هستند.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اقبال، وضعیت مسلمانان در شبه قاره هند بود. او با درک عمیق از چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی آنان، به تبیین هویت مستقل اسلامی و ضرورت اتحاد و خودباوری پرداخت. اندیشه “خودشناسی” (خودی) اقبال، که بر اهمیت پرورش استعدادهای فردی و جمعی و دوری از تقلید کورکورانه تاکید دارد، یکی از ارکان اصلی تفکر او به شمار می‌رود.
اقبال لاهوری، نه تنها یک شاعر و فیلسوف نظریه‌پرداز بود، بلکه در عرصه سیاست نیز حضوری فعال داشت. او از جمله پیشگامان جنبش استقلال پاکستان بود و با سخنرانی‌ها و اشعار خود، نقش مهمی در بیداری سیاسی مسلمانان و شکل‌گیری ایده یک کشور مستقل برای آنان ایفا کرد. به همین دلیل، او به عنوان “شاعر مشرق” و “پدر معنوی پاکستان” شناخته می‌شود.
درگذشت علامه اقبال لاهوری، ضایعه‌ای بزرگ برای جهان اسلام بود. با این حال، میراث فکری و ادبی او همچنان زنده و الهام‌بخش است. اشعار و اندیشه‌های او، همچنان راهنمای مسلمانان در سراسر جهان در جهت حفظ هویت، ارتقاء جایگاه و مواجهه با چالش‌های معاصر است.
بیست و یکم آوریل، فرصتی است تا یاد و خاطره این اندیشمند بزرگ را گرامی بداریم و با مرور آثار ارزشمند او، با دیدگاه‌های عمیق و دغدغه‌های مهم او آشنا شویم. باشد که اندیشه‌های وحدت‌بخش و بیدارگر او، همواره چراغ راه ما باشد. یادش گرامی باد.
