شانزدهم اردیبهشت در تقویم رسمی ایران به عنوان "روز مراغه" نامگذاری شده است. این نامگذاری فرصتی مغتنم برای پرداختن به تاریخ غنی، فرهنگ پربار و جایگاه مهم این شهر کهن در پهنه ایران زمین است. مراغه، این نگین آذربایجان، با قدمتی دیرینه و پیشینه‌ای درخشان، همواره در طول تاریخ کانون تحولات علمی، فرهنگی و سیاسی بوده است.
شانزدهم اردیبهشت در تقویم رسمی ایران به عنوان “روز مراغه” نامگذاری شده است. این نامگذاری فرصتی مغتنم برای پرداختن به تاریخ غنی، فرهنگ پربار و جایگاه مهم این شهر کهن در پهنه ایران زمین است. مراغه، این نگین آذربایجان، با قدمتی دیرینه و پیشینه‌ای درخشان، همواره در طول تاریخ کانون تحولات علمی، فرهنگی و سیاسی بوده است.
تاریخچه پرفراز و نشیب:
مراغه از دوران باستان مسکونی بوده و آثار تمدن‌های مختلف در آن به چشم می‌خورد. در دوره ایلخانان مغول، این شهر به عنوان پایتخت برگزیده شد و دوران طلایی خود را سپری کرد. رصدخانه مشهور مراغه که توسط خواجه نصیرالدین طوسی بنا گردید، در این دوره به اوج شکوفایی رسید و دانشمندان برجسته‌ای از سراسر جهان را به خود جذب کرد. این رصدخانه نه تنها یک مرکز پیشرفته برای مطالعات نجومی بود، بلکه یک دانشگاه جامع با کتابخانه‌ای عظیم و مراکز آموزشی دیگر نیز به شمار می‌رفت.
پس از ایلخانان، مراغه همچنان اهمیت خود را حفظ کرد و در دوره‌های مختلف تاریخی نقش‌های متفاوتی ایفا نمود. وجود آثار تاریخی متعدد از جمله گنبد سرخ، گنبد کبود، مقبره اوحدی مراغه‌ای و پل‌های تاریخی، گواه بر قدمت و اهمیت این شهر در طول تاریخ است.
مرکز علم و ادب:
مراغه همواره مهد پرورش عالمان، ادیبان و هنرمندان برجسته‌ای بوده است. خواجه نصیرالدین طوسی، علامه قطب‌الدین شیرازی، اوحدی مراغه‌ای و بسیاری دیگر از چهره‌های نامدار علم و ادب ایران، از این خطه برخاسته‌اند. رصدخانه مراغه در قرن هفتم هجری قمری، به عنوان پیشرفته‌ترین مرکز علمی جهان، نقش بسزایی در توسعه علم نجوم و ریاضیات داشت و تأثیر آن بر تحولات علمی در دیگر نقاط جهان نیز مشهود است.
اوحدی مراغه‌ای، شاعر بلندآوازه قرن هفتم و هشتم هجری، با مثنوی عرفانی “جام جم” جایگاه ویژه‌ای در ادبیات فارسی دارد. اشعار او سرشار از مضامین اخلاقی، عرفانی و اجتماعی است و همواره مورد توجه ادب‌دوستان بوده است.
فرهنگ و هنر:
فرهنگ غنی و متنوع مراغه ریشه در تاریخ کهن و تعاملات فرهنگی این شهر با مناطق مختلف دارد. زبان مردم مراغه، ترکی آذربایجانی است و آداب و رسوم خاص خود را دارند. صنایع دستی متنوع از جمله قالی‌بافی، سفالگری و منبت‌کاری نیز از دیرباز در این منطقه رونق داشته و آثار هنرمندان مراغه‌ای همواره مورد استقبال بوده است.
موسیقی عاشیقی نیز بخش مهمی از فرهنگ شفاهی این منطقه را تشکیل می‌دهد و عاشیق‌ها با نواختن ساز و خواندن اشعار حماسی و عاشقانه، نقش مهمی در حفظ و انتقال فرهنگ و تاریخ این سرزمین ایفا می‌کنند.
روز مراغه، فرصتی برای بازشناسی:
نامگذاری شانزدهم اردیبهشت به عنوان “روز مراغه” فرصتی است تا بار دیگر به معرفی این شهر تاریخی و فرهنگی به نسل‌های جدید بپردازیم و ارزش‌های آن را پاس بداریم. این روز می‌تواند بهانه‌ای برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی، هنری و علمی مرتبط با تاریخ و فرهنگ مراغه باشد و زمینه را برای توسعه گردشگری و معرفی جاذبه‌های این شهر فراهم آورد.
گرامیداشت “روز مراغه” در واقع تجلیل از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران زمین است. مراغه با پیشینه درخشان خود، همواره نمادی از علم، ادب و هنر بوده و شایسته است که جایگاه واقعی خود را در حافظه تاریخی و فرهنگی کشور بازیابد. امید است که این نامگذاری، گامی مؤثر در جهت حفظ و احیای میراث گرانبهای این شهر کهن باشد.
