دهم اردیبهشت ماه در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، نه تنها یادآور یک پیروزی غرورآفرین در تاریخ این سرزمین است، بلکه به عنوان روز ملی خلیج فارس نیز گرامی داشته می‌شود. این روز، سالگرد اخراج استعمارگران پرتغالی از تنگه هرمز و سواحل جنوبی ایران در سال 1031 هجری قمری (1622 میلادی) است، رویدادی که نماد اقتدار دریایی ایران و حراست از هویت تاریخی و ژئوپلیتیکی خلیج فارس برای همیشه در حافظه ایرانیان ثبت شده است.
دهم اردیبهشت، سالروز شکست پرتغالی‌ها و بازپس‌گیری هرمز، روز ملی خلیج فارس
دهم اردیبهشت ماه در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، نه تنها یادآور یک پیروزی غرورآفرین در تاریخ این سرزمین است، بلکه به عنوان روز ملی خلیج فارس نیز گرامی داشته می‌شود. این روز، سالگرد اخراج استعمارگران پرتغالی از تنگه هرمز و سواحل جنوبی ایران در سال 1031 هجری قمری (1622 میلادی) است، رویدادی که نماد اقتدار دریایی ایران و حراست از هویت تاریخی و ژئوپلیتیکی خلیج فارس برای همیشه در حافظه ایرانیان ثبت شده است.
سابقه حضور پرتغالی‌ها در خلیج فارس:
در اوایل قرن شانزدهم میلادی، با ظهور قدرت‌های اروپایی در عرصه دریاها، پرتغالی‌ها به عنوان یکی از پیشگامان استعمار، به آب‌های خلیج فارس راه یافتند. در سال 1507 میلادی، آلفونسو د آلبوکرکه، دریاسالار پرتغالی، جزیره هرمز را تصرف کرد و این منطقه استراتژیک را به یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری و نظامی خود در شرق تبدیل نمود.
حضور پرتغالی‌ها در خلیج فارس بیش از یک قرن به طول انجامید و آن‌ها با ایجاد قلعه‌ها و استحکامات نظامی، بر تجارت دریایی این منطقه تسلط یافتند و به منافع ایران و دیگر قدرت‌های محلی آسیب رساندند. این دوران، برای ایرانیان یادآور تحمیل سلطه بیگانه و از دست رفتن بخشی از حاکمیت بر آب‌های جنوبی کشور بود.
زمینه‌های آزادسازی هرمز:
در اواخر دوره صفویه و در زمان سلطنت شاه عباس اول، ضرورت اخراج پرتغالی‌ها از خلیج فارس بیش از پیش احساس می‌شد. شاه عباس با درک اهمیت استراتژیک هرمز و لزوم بازگرداندن حاکمیت ایران بر این منطقه حیاتی، درصدد برنامه‌ریزی برای بیرون راندن اشغالگران برآمد.
یکی از عوامل مهم در این راستا، همکاری ایران با کمپانی هند شرقی انگلستان بود. انگلیسی‌ها که رقیب پرتغالی‌ها در تجارت دریایی بودند، با پیشنهاد کمک نظامی به ایران در آزادسازی هرمز موافقت کردند.
نبرد سرنوشت‌ساز و آزادسازی هرمز:
در سال 1031 هجری قمری (1622 میلادی)، نیروهای ایرانی به رهبری امام‌قلی خان، سپهسالار قدرتمند شاه عباس، با همراهی ناوگان انگلیسی، به جزیره هرمز حمله کردند. پس از یک محاصره طولانی و نبردی سخت، مدافعان پرتغالی شکست خوردند و قلعه مستحکم هرمز به تصرف نیروهای ایران درآمد.
این پیروزی بزرگ، نه تنها به سلطه 115 ساله پرتغالی‌ها بر خلیج فارس پایان داد، بلکه اقتدار دریایی ایران را بار دیگر به اثبات رساند و امنیت و رونق تجاری را به این منطقه بازگرداند. اخراج پرتغالی‌ها از هرمز، نقطه عطفی در تاریخ خلیج فارس و نمادی از ایستادگی و حراست ایرانیان از سرزمین و منافع خود در طول تاریخ به شمار می‌رود.
اهمیت تاریخی و ژئوپلیتیکی خلیج فارس:
خلیج فارس از دیرباز به عنوان یک گذرگاه استراتژیک و یک مرکز مهم تجاری در منطقه خاورمیانه شناخته شده است. این پهنه آبی، علاوه بر دارا بودن منابع غنی نفت و گاز، نقش حیاتی در ارتباطات بین‌المللی و تجارت جهانی ایفا می‌کند.
نام «خلیج فارس» نیز قدمتی دیرینه دارد و در اسناد تاریخی، نقشه‌ها و نوشته‌های جغرافی‌دانان و مورخان مختلف همواره با همین نام شناخته شده است. تلاش‌های برخی برای تغییر این نام تاریخی، همواره با واکنش قاطع و یکپارچه ایرانیان مواجه شده است.
روز ملی خلیج فارس:
تعیین دهم اردیبهشت به عنوان روز ملی خلیج فارس، اقدامی نمادین برای پاسداشت این میراث گرانبها و تأکید بر هویت تاریخی و ایرانی این پهنه آبی است. این روز، فرصتی است برای یادآوری رشادت‌ها و فداکاری‌های ایرانیان در طول تاریخ برای حفظ تمامیت ارضی و حراست از منافع ملی خود.
گرامیداشت این روز، همچنین پیامی روشن به تمامی کسانی است که چشم طمع به این منطقه استراتژیک دارند و یا در صدد تحریف نام تاریخی آن هستند. خلیج فارس همواره فارس بوده و برای همیشه فارس خواهد ماند.
نتیجه‌گیری:
دهم اردیبهشت، سالروز شکست استعمار پرتغال و بازپس‌گیری هرمز، یک روز پرافتخار در تاریخ ایران است. این رویداد، نماد پیروزی اراده ملی بر سلطه بیگانه و گواهی بر قدرت و اقتدار ایرانیان در دفاع از سرزمین و منافع خود است. نام خلیج فارس نیز به عنوان یک هویت تاریخی و فرهنگی، همواره بر تارک این پهنه آبی خواهد درخشید و گرامیداشت این روز، تأکیدی مجدد بر این حقیقت انکارناپذیر است.
