سی‌ام آوریل هر سال، به عنوان روز جهانی موسیقی جاز گرامی داشته می‌شود؛ مناسبتی که توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در سال ۲۰۱۱ نامگذاری شد تا بر اهمیت این ژانر منحصربه‌فرد موسیقی و نقش دیپلماتیک آن در متحد ساختن مردم در سراسر جهان تأکید شود. این روز، فرصتی است برای قدردانی از تاریخ غنی، تنوع بی‌نظیر و قدرت بی‌کران موسیقی جاز در ایجاد پل‌های ارتباطی بین فرهنگ‌ها، ترویج صلح، گفتگو و احترام متقابل.
با کمال میل، در خصوص روز جهانی موسیقی جاز و اهمیت آن برایتان خواهم نوشت.
۳۰ آوریل: روز جهانی موسیقی جاز، جشن بداهه و یگانگی
سی‌ام آوریل هر سال، به عنوان روز جهانی موسیقی جاز گرامی داشته می‌شود؛ مناسبتی که توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در سال ۲۰۱۱ نامگذاری شد تا بر اهمیت این ژانر منحصربه‌فرد موسیقی و نقش دیپلماتیک آن در متحد ساختن مردم در سراسر جهان تأکید شود. این روز، فرصتی است برای قدردانی از تاریخ غنی، تنوع بی‌نظیر و قدرت بی‌کران موسیقی جاز در ایجاد پل‌های ارتباطی بین فرهنگ‌ها، ترویج صلح، گفتگو و احترام متقابل.
ایده‌ی نامگذاری این روز به هربی هنکاک، پیانیست افسانه‌ای جاز و سفیر حسن نیت یونسکو، باز می‌گردد. او با درک عمیق از ظرفیت‌های بی‌بدیل جاز در عبور از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی، پیشنهاد داد تا روزی به تجلیل از این هنر اختصاص یابد. از آن زمان تاکنون، هر ساله در این روز، رویدادها و اجراهای متعددی در سراسر جهان برگزار می‌شود و هنرمندان، علاقه‌مندان و نهادهای فرهنگی گرد هم می‌آیند تا این میراث گرانبها را جشن بگیرند.
تاریخچه‌ای مختصر از ظهور و تکامل جاز
موسیقی جاز در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در ایالات متحده آمریکا، به ویژه در نیواورلئان، از دل فرهنگ و تجربیات جوامع آفریقایی-آمریکایی ریشه گرفت. این ژانر، آمیزه‌ای از نغمه‌های کار، فریادهای مذهبی، بلوز، رگتایم و موسیقی کلاسیک اروپایی بود که به تدریج هویت منحصربه‌فرد خود را شکل داد.
بداهه‌نوازی، یکی از ارکان اصلی موسیقی جاز است که به نوازندگان اجازه می‌دهد تا در لحظه، احساسات و خلاقیت خود را از طریق سازشان بیان کنند. این ویژگی، جاز را به یک گفتگوی پویا و زنده بین نوازندگان و مخاطبان تبدیل می‌کند.
در طول دهه‌های متمادی، جاز شاهد تحولات و نوآوری‌های بسیاری بوده است و سبک‌های متنوعی مانند سوینگ، بی باپ، کول جاز، فیوژن، لاتین جاز و فری جاز از دل آن زاده شده‌اند. هنرمندان پیشگامی چون لویی آرمسترانگ، دوک الینگتون، چارلی پارکر، مایلز دیویس، الا فیتزجرالد و جان کولترین با نبوغ و خلاقیت خود، مسیر این ژانر را هموار کرده و آن را به جایگاهی رفیع در تاریخ موسیقی رسانده‌اند.
اهمیت موسیقی جاز در فرهنگ جهانی
موسیقی جاز فراتر از یک ژانر صرف، به عنوان یک پدیده فرهنگی عمیقاً در تار و پود جوامع مختلف نفوذ کرده است. این موسیقی:
- پل ارتباطی بین فرهنگ‌ها: جاز با ریشه‌های چند فرهنگی خود، زبانی جهانی را خلق کرده است که قادر به عبور از مرزهای زبانی و جغرافیایی است و به تفاهم و تبادل فرهنگی کمک می‌کند.
- نماد آزادی و نوآوری: بداهه‌نوازی و ساختار غیرمتعارف جاز، آن را به نمادی از آزادی بیان و خلاقیت هنری تبدیل کرده است.
- منبع الهام برای سایر هنرها: جاز نه تنها بر سایر سبک‌های موسیقی مانند بلوز، راک، و هیپ هاپ تأثیر گذاشته است، بلکه الهام‌بخش هنرهای دیگری چون رقص، ادبیات و هنرهای تجسمی نیز بوده است.
- تأثیرگذار در جنبش‌های اجتماعی: در طول تاریخ، جاز به عنوان صدای اعتراض و مقاومت در برابر نابرابری‌های اجتماعی و نژادی عمل کرده و نقش مهمی در جنبش‌های حقوق مدنی ایفا کرده است.
- ارتقاء دهنده ارزش‌های انسانی: روز جهانی جاز فرصتی است تا بر نقش این موسیقی در ترویج صلح، گفتگو، تنوع فرهنگی، حقوق بشر و کرامت انسانی تأکید شود.
موسیقی جاز در ایران
موسیقی جاز در ایران نیز سابقه‌ای طولانی دارد و هنرمندان برجسته‌ای در این زمینه فعالیت کرده‌اند. از پیشگامانی چون ویگن که به “سلطان جاز ایران” شهرت یافت، تا گروه‌های معاصر که با تلفیق جاز با موسیقی سنتی ایرانی، آثار بدیعی خلق می‌کنند، جاز همواره در ایران طرفداران خاص خود را داشته است. گروه‌هایی مانند “ایجاز” نمونه‌ای از تلاش برای ایرانیزه کردن این سبک و جذب مخاطبان بیشتر هستند.
جشن جهانی در سال ۲۰۲۵
در سال ۲۰۲۵، شهر ابوظبی به عنوان میزبان جهانی جشن روز جهانی جاز انتخاب شده است. این انتخاب، نشان از اهمیت روزافزون این رویداد و گسترش نفوذ موسیقی جاز در مناطق مختلف جهان دارد. انتظار می‌رود که در این روز، هزاران رویداد آموزشی و اجرایی در سراسر جهان برگزار شود و هنرمندان و علاقه‌مندان گرد هم آیند تا بار دیگر قدرت وحدت‌بخش و الهام‌بخش جاز را جشن بگیرند.
روز جهانی موسیقی جاز، یادآوری است از اینکه موسیقی، به ویژه جاز با زبان بی‌تکرار خود، می‌تواند پلی میان انسان‌ها با هر پیشینه و فرهنگی ایجاد کند و پیام‌آور صلح، تفاهم و شادی باشد. بیایید در این روز، با گوش سپردن به نغمه‌های جادویی جاز، این میراث ارزشمند را پاس بداریم و از قدرت آن برای ساختن جهانی بهتر بهره ببریم.
