در چهارم مه سال 1980 میلادی، مارشال “ژوزف بروز تیتو”، رهبر کاریزماتیک یوگسلاوی و یکی از بنیان‌گذاران جنبش عدم تعهد، پس از یک دوره بیماری طولانی در سن 87 سالگی درگذشت. مرگ او نه تنها برای مردم یوگسلاوی، بلکه برای صحنه سیاست بین‌الملل نیز رویدادی مهم و تأثیرگذار بود.
تیتو، که در طول جنگ جهانی دوم رهبری جنبش مقاومت پارتیزانی را در یوگسلاوی بر عهده داشت، پس از پایان جنگ توانست با ایجاد یک حکومت سوسیالیستی مستقل از نفوذ شوروی، یوگسلاوی را برای دهه‌ها متحد نگه دارد. او با اتخاذ سیاست “راه سوم” میان بلوک شرق و غرب در دوران جنگ سرد، نقش مهمی در تأسیس و رهبری جنبش عدم تعهد ایفا کرد.
جنبش عدم تعهد، که در اوج جنگ سرد و با هدف ایجاد یک قطب سوم در سیاست بین‌الملل شکل گرفت، کشورهایی را گرد هم آورد که نمی‌خواستند به هیچ یک از دو ابرقدرت آن زمان (ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی) وابسته باشند. تیتو به همراه رهبرانی چون جمال عبدالناصر از مصر، جواهر لعل نهرو از هند و سوکارنو از اندونزی، از بنیان‌گذاران اصلی این جنبش بود و نقش کلیدی در شکل‌گیری اصول و اهداف آن داشت.
جنبش عدم تعهد با تأکید بر استقلال ملی، عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها، حل مسالمت‌آمیز اختلافات و مبارزه با استعمار و نژادپرستی، توانست صدای کشورهای در حال توسعه را در مجامع بین‌المللی بلندتر کند و نقش مهمی در کاهش تنش‌های جنگ سرد ایفا نماید. تیتو به عنوان یکی از رهبران برجسته این جنبش، همواره تلاش کرد تا وحدت و همبستگی میان اعضای آن را حفظ کند و مواضع مشترکی در قبال مسائل جهانی اتخاذ نماید.
در داخل یوگسلاوی، تیتو با ایجاد یک نظام فدرالی متشکل از شش جمهوری و دو منطقه خودمختار، تلاش کرد تا تعادل و همزیستی میان اقوام و ملیت‌های گوناگون این کشور را برقرار کند. سیاست “برادری و وحدت” او اگرچه در دوران رهبری‌اش تا حد زیادی موفق به نظر می‌رسید، اما پس از مرگش و با فروپاشی نظام کمونیستی در اروپا، اختلافات قومی و ملی بار دیگر سر برآورد و در نهایت منجر به تجزیه خونین یوگسلاوی در دهه 1990 گردید.
درگذشت تیتو، پایانی بر یک دوره مهم در تاریخ یوگسلاوی و جنبش عدم تعهد بود. او به عنوان یک رهبر کاریزماتیک و مستقل، توانسته بود برای سال‌ها یوگسلاوی را متحد نگه دارد و نقش مؤثری در سیاست بین‌الملل ایفا کند. میراث او، به ویژه در زمینه تلاش برای ایجاد یک نظام بین‌المللی چندقطبی و حمایت از حقوق کشورهای در حال توسعه، همچنان مورد توجه و ارزیابی قرار دارد. اگرچه یوگسلاوی پس از او دیگر نتوانست وحدت خود را حفظ کند، اما نقش تیتو در تأسیس و رهبری جنبش عدم تعهد به عنوان یک فصل مهم در تاریخ روابط بین‌الملل ثبت شده است.
