جنگ دریایی انگلیس و آرژانتین بر سر جزایر فالْکْ لَند (مالویناس) که در مجاورت آرژانتین و نزدیک قطب جنوب واقع شده‌اند، در سال 1832م به اشغال انگلستان درآمدند. با این حال، آرژانتین همواره این جزایر را متعلق به خود می‌دانست… (1982م)
جنگ فالکلند (مالویناس): میراث استعمار و منازعه بر سر حاکمیت
جنگ فالکلند، که در آرژانتین به نام جنگ مالویناس (Guerra de las Malvinas) شناخته می‌شود، یک منازعه نظامی کوتاه اما پرتلفات بین بریتانیا و آرژانتین بر سر حاکمیت بر جزایر فالکلند (مالویناس)، جورجیای جنوبی و جزایر ساندویچ جنوبی بود. این جنگ در سال 1982 میلادی رخ داد، اما ریشه‌های آن به قرن نوزدهم و اشغال این جزایر توسط بریتانیا بازمی‌گردد.
پیشینه تاریخی: اشغال 1832 و ادعای آرژانتین
جزایر فالکلند، مجمع‌الجزایری در اقیانوس اطلس جنوبی در حدود 480 کیلومتری سواحل آرژانتین و نزدیک به قطب جنوب واقع شده‌اند. در سال 1832 میلادی، بریتانیا این جزایر را که پیش از آن تحت حاکمیت آرژانتین بود، به اشغال خود درآورد. آرژانتین همواره این اقدام را غیرقانونی دانسته و حاکمیت خود بر این جزایر را مورد تاکید قرار داده است. این کشور معتقد است که پس از استقلال از اسپانیا در اوایل قرن نوزدهم، این جزایر به عنوان بخشی از قلمروهای سابق اسپانیا به آرژانتین به ارث رسیده است.
بریتانیا اما بر این باور است که این جزایر را برای اولین بار در سال 1690 کشف کرده و در سال 1765 به طور رسمی بر آن ادعای حاکمیت کرده است. همچنین، بریتانیا بر حق تعیین سرنوشت ساکنان این جزایر تاکید دارد که اکثریت آنها خود را بریتانیایی می‌دانند و خواهان حفظ وضعیت فعلی هستند.
جرقه‌های جنگ: حمله آرژانتین در 1982
در اوایل دهه 1980، آرژانتین تحت حکومت یک دیکتاتوری نظامی به رهبری ژنرال لئوپولدو گالتیری با مشکلات اقتصادی و نارضایتی‌های داخلی فزاینده‌ای روبرو بود. اشغال جزایر فالکلند به عنوان یک اقدام ملی‌گرایانه تلقی شد که می‌توانست توجه مردم را از مشکلات داخلی منحرف کند و حس غرور ملی را تقویت کند.
در 2 آوریل 1982، نیروهای آرژانتینی به جزایر فالکلند حمله کرده و به سرعت کنترل آنها را به دست گرفتند. این اقدام با محکومیت بین‌المللی، به ویژه از سوی بریتانیا و ایالات متحده، مواجه شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه 502 را تصویب کرد که خواستار خروج فوری و بدون قید و شرط نیروهای آرژانتینی از جزایر شد.
واکنش بریتانیا و آغاز جنگ
مارگارت تاچر، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، به این حمله با قاطعیت پاسخ داد. بریتانیا یک نیروی دریایی بزرگ را به منطقه اعزام کرد تا جزایر را بازپس بگیرد. این نیرو شامل ناوهای هواپیمابر، ناوشکن‌ها، ناوچه‌ها، زیردریایی‌ها و نیروهای پیاده نظام بود.
در طول جنگ 74 روزه، نبردهای دریایی، هوایی و زمینی شدیدی بین نیروهای بریتانیایی و آرژانتینی درگرفت. بریتانیا با استفاده از برتری نظامی و لجستیکی خود، به تدریج کنترل جزایر را به دست گرفت. نیروهای آرژانتینی با وجود مقاومت شجاعانه، از نظر تجهیزات و پشتیبانی در موقعیت ضعف قرار داشتند.
برخی از نقاط عطف جنگ عبارتند از:
- غرق شدن ناو آرژانتینی “ژنرال بلگرانو”: این اقدام توسط یک زیردریایی اتمی بریتانیایی، تلفات سنگینی به آرژانتین وارد کرد و بحث‌های زیادی را در مورد مشروعیت آن برانگیخت.
- حملات هوایی آرژانتین: خلبانان آرژانتینی با هواپیماهای داسو سوپر اتاندارد و موشک‌های اگزوسه ضربات قابل توجهی به ناوگان بریتانیا وارد کردند.
- نبردهای زمینی: نیروهای بریتانیایی پس از پیاده شدن در جزایر، نبردهای سختی را برای بازپس‌گیری شهر استنلی و سایر مواضع آرژانتینی انجام دادند.
پایان جنگ و پیامدهای آن
در 14 ژوئن 1982، نیروهای آرژانتینی در جزایر فالکلند تسلیم شدند و کنترل این جزایر بار دیگر به بریتانیا بازگشت. این جنگ منجر به کشته شدن 255 پرسنل نظامی بریتانیایی و 649 پرسنل نظامی آرژانتینی شد. سه نفر از ساکنان غیرنظامی جزایر نیز در جریان درگیری‌ها جان باختند.
پیامدهای جنگ فالکلند برای هر دو کشور عمیق بود:
- بریتانیا: پیروزی در این جنگ باعث تقویت روحیه ملی و افزایش محبوبیت دولت تاچر شد. بریتانیا حاکمیت خود بر جزایر را حفظ کرد و حضور نظامی خود را در منطقه تقویت نمود.
- آرژانتین: شکست در این جنگ ضربه سنگینی به اعتبار حکومت نظامی وارد کرد و به تسریع روند بازگشت به دموکراسی در سال 1983 کمک کرد. با این حال، آرژانتین همچنان بر ادعای حاکمیت خود بر جزایر تاکید دارد و این موضوع همچنان یک مسئله مهم در روابط بین دو کشور است.
وضعیت کنونی و آینده
امروزه، جزایر فالکلند همچنان تحت حاکمیت بریتانیا قرار دارند و ساکنان آن از حق تعیین سرنوشت برخوردارند. آرژانتین همچنان به طور رسمی خواستار مذاکره بر سر حاکمیت این جزایر است و این موضوع گهگاه باعث تنش در روابط بین دو کشور می‌شود.
سازمان ملل متحد نیز قطعنامه‌های متعددی را در مورد این مناقشه صادر کرده و خواستار حل مسالمت‌آمیز آن از طریق مذاکره شده است. با این حال، بریتانیا همواره بر موضع خود مبنی بر عدم مذاکره بر سر حاکمیت بدون رضایت ساکنان جزایر تاکید کرده است.
جنگ فالکلند یادآوری تلخی از میراث استعمار و منازعات ارضی در جهان است. این مناقشه نشان می‌دهد که چگونه مسائل تاریخی و احساسات ملی‌گرایانه می‌توانند منجر به درگیری‌های نظامی شوند و حل و فصل اختلافات ارضی پیچیده و نیازمند رویکردهای دیپلماتیک و مبتنی بر احترام به حقوق بین‌الملل است. با گذشت بیش از چهار دهه از پایان جنگ، مسئله حاکمیت بر جزایر فالکلند (مالویناس) همچنان به عنوان یک چالش در روابط بین بریتانیا و آرژانتین باقی مانده است.
