آخرین چهارشنبه ماه آوریل هر سال، به عنوان روز جهانی سگ راهنما (International Guide Dog Day) گرامی داشته می‌شود. در سال 2025، این روز مصادف با 30 آوریل شده است؛ فرصتی ارزشمند برای قدردانی از این حیوانات شگفت‌انگیز و فداکار که با آموزش‌های ویژه، استقلال و ایمنی را برای افراد نابینا و کم‌بینا به ارمغان می‌آورند. این روز، همچنین بستری برای افزایش آگاهی عمومی در مورد نقش حیاتی این سگ‌ها و نیازهای افرادی است که از آن‌ها بهره می‌برند.
با کمال میل، در خصوص روز سگ راهنما و اهمیت آن‌ها برای افراد دارای مشکلات بینایی برایتان خواهم نوشت.
آخرین چهارشنبه آوریل، ۳۰ آوریل ۲۰۲۵: روز جهانی سگ راهنما، چشمان مهربان و همراهان وفادار
آخرین چهارشنبه ماه آوریل هر سال، به عنوان روز جهانی سگ راهنما (International Guide Dog Day) گرامی داشته می‌شود. در سال ۲۰۲۵، این روز مصادف با ۳۰ آوریل شده است؛ فرصتی ارزشمند برای قدردانی از این حیوانات شگفت‌انگیز و فداکار که با آموزش‌های ویژه، استقلال و ایمنی را برای افراد نابینا و کم‌بینا به ارمغان می‌آورند. این روز، همچنین بستری برای افزایش آگاهی عمومی در مورد نقش حیاتی این سگ‌ها و نیازهای افرادی است که از آن‌ها بهره می‌برند.
تاریخچه نامگذاری این روز به سال ۱۹۹۲ باز می‌گردد، زمانی که فدراسیون بین‌المللی سگ‌های راهنما (International Guide Dog Federation – IGDF) این روز را به طور رسمی اعلام کرد. هدف از این اقدام، تجلیل از خدمات بی‌دریغ سگ‌های راهنما و قدردانی از تلاش‌های مربیان، داوطلبان و سازمان‌های فعال در این زمینه بود.
سگ راهنما: فراتر از یک حیوان خانگی
سگ‌های راهنما، حیواناتی با استعداد و هوش فوق‌العاده هستند که پس از گذراندن دوره‌های آموزشی سخت و فشرده، به عنوان چشمان افراد نابینا و کم‌بینا عمل می‌کنند. این سگ‌ها نه تنها در مسیریابی به صاحبان خود کمک می‌کنند، بلکه با ایجاد حس امنیت و اعتماد به نفس، کیفیت زندگی آن‌ها را به طور چشمگیری ارتقا می‌بخشند.
برخی از مهم‌ترین وظایف و ویژگی‌های سگ‌های راهنما عبارتند از:
- مسیریابی ایمن: سگ‌های راهنما آموزش می‌بینند تا موانع موجود در مسیر مانند پله‌ها، چاله ها، تیرهای چراغ برق و خودروهای پارک شده را تشخیص داده و صاحب خود را به طور ایمن از کنار آن‌ها عبور دهند.
- توقف در لبه‌ها و موانع: این سگ‌ها به طور غریزی در لبه پیاده‌روها، پله‌ها و سایر موانع خطرناک متوقف می‌شوند و به صاحب خود هشدار می‌دهند.
- یافتن مکان‌های خاص: سگ‌های راهنما می‌توانند مکان‌های مشخصی مانند درها، صندلی‌ها، آسانسورها و گذرگاه‌های عابر پیاده را به دستور صاحب خود پیدا کنند.
- نادیده گرفتن حواس‌پرتی‌ها: این سگ‌ها آموزش می‌بینند تا در محیط‌های شلوغ و پر از صدا، تمرکز خود را حفظ کرده و به دستورات صاحب خود توجه کنند.
- ارائه همراهی و حمایت عاطفی: سگ‌های راهنما، علاوه بر کمک‌های عملی، نقش یک همراه وفادار و منبع آرامش و حمایت عاطفی را برای صاحبان خود ایفا می‌کنند.
مراحل آموزش سگ‌های راهنما
تبدیل یک توله سگ به یک سگ راهنمای قابل اعتماد، فرایندی طولانی، دقیق و هزینه‌بر است که شامل مراحل مختلفی می‌شود:
- انتخاب توله: توله‌هایی با خلق و خوی مناسب، هوش بالا، سلامت جسمی و تمایل به یادگیری برای این منظور انتخاب می‌شوند.
- پرورش اولیه توسط داوطلبان: در این مرحله، توله‌ها به مدت حدود یک سال در کنار خانواده‌های داوطلب زندگی می‌کنند و با محیط‌های مختلف اجتماعی آشنا می‌شوند و آموزش‌های اولیه اطاعت را فرا می‌گیرند.
- آموزش تخصصی: پس از دوره پرورش اولیه، سگ‌ها وارد مراکز آموزش تخصصی می‌شوند و تحت نظر مربیان مجرب، مهارت‌های لازم برای راهنمایی افراد نابینا را می‌آموزند. این آموزش‌ها شامل مسیریابی، تشخیص موانع، اطاعت از دستورات و حفظ تمرکز در شرایط مختلف است.
- همسان‌سازی با صاحب: پس از اتمام دوره آموزش تخصصی، سگ با فرد نابینا یا کم‌بینایی که به او نیاز دارد، همسان‌سازی می‌شود. در این مرحله، صاحب جدید نحوه کار با سگ و دستورات لازم را آموزش می‌بیند و پیوند عمیقی بین آن‌ها شکل می‌گیرد.
- پیگیری و پشتیبانی: سازمان‌های تربیت سگ راهنما معمولاً پس از تحویل سگ به صاحب جدید، به ارائه خدمات پیگیری و پشتیبانی ادامه می‌دهند تا از عملکرد صحیح سگ و رضایت صاحب آن اطمینان حاصل کنند.
اهمیت سگ‌های راهنما در زندگی افراد نابینا
سگ‌های راهنما نقش بی‌بدیلی در بهبود کیفیت زندگی افراد نابینا و کم‌بینا ایفا می‌کنند. آن‌ها:
- افزایش استقلال: با کمک سگ راهنما، افراد می‌توانند با اطمینان و ایمنی بیشتری در محیط‌های مختلف رفت و آمد کنند و وابستگی آن‌ها به دیگران کاهش می‌یابد.
- ارتقاء تحرک و فعالیت: داشتن یک سگ راهنما، افراد را تشویق می‌کند تا فعال‌تر باشند و بیشتر در جامعه حضور پیدا کنند.
- کاهش احساس تنهایی و انزوا: سگ‌های راهنما، همراهان وفاداری هستند که حس امنیت و آرامش را برای صاحبان خود به ارمغان می‌آورند و از احساس تنهایی آن‌ها می‌کاهند.
- افزایش اعتماد به نفس: توانایی انجام مستقل کارها با کمک سگ راهنما، اعتماد به نفس افراد نابینا و کم‌بینا را تقویت می‌کند.
- ایجاد تعاملات اجتماعی: داشتن یک سگ راهنما می‌تواند درهای جدیدی برای تعاملات اجتماعی باز کند و باعث ایجاد ارتباطات مثبت با دیگران شود.
چالش‌ها و نیازها
علیرغم اهمیت فراوان سگ‌های راهنما، افراد استفاده‌کننده از آن‌ها با چالش‌هایی نیز روبرو هستند. دسترسی به مکان‌های عمومی مانند فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و وسایل حمل و نقل برای این افراد و سگ‌هایشان همواره آسان نیست. افزایش آگاهی عمومی در مورد حقوق این افراد و ضرورت پذیرش سگ‌های راهنما در تمامی اماکن عمومی، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
همچنین، تربیت و نگهداری سگ‌های راهنما هزینه‌بر است و سازمان‌های فعال در این زمینه نیازمند حمایت‌های مالی و داوطلبانه جامعه هستند تا بتوانند به تربیت و ارائه این سگ‌های ارزشمند به افراد نیازمند ادامه دهند.
روز جهانی سگ راهنما در سال ۲۰۲۵
در سال ۲۰۲۵، روز جهانی سگ راهنما فرصتی است تا بار دیگر از فداکاری و مهارت این حیوانات شگفت‌انگیز قدردانی کنیم و از تلاش‌های مربیان، داوطلبان و سازمان‌های فعال در این حوزه حمایت نماییم. این روز، همچنین زمان مناسبی برای افزایش آگاهی عمومی در مورد نیازها و حقوق افراد نابینا و کم‌بینا و نقش حیاتی سگ‌های راهنما در زندگی آن‌ها است.
بیایید در این روز، با قدردانی از این همراهان وفادار و چشمان مهربان، گامی در جهت ایجاد جامعه‌ای فراگیرتر و دسترس‌پذیرتر برای همه برداریم. سگ‌های راهنما، نمادی از امید، استقلال و پیوند عمیق بین انسان و حیوان هستند که شایسته قدردانی و احترام ما می‌باشند.
